Απρίλιος 23, 2025.

Μια Αναπάντεχη Αναβάθμιση

Η Standard & Poor’s (S&P) έκανε την έκπληξη, αναβαθμίζοντας την ελληνική οικονομία στο δεύτερο σκαλοπάτι της επενδυτικής βαθμίδας, στο BBB με σταθερό outlook, στις 18 Απριλίου 2025. Η απόφαση έρχεται σε μια περίοδο παγκόσμιας αβεβαιότητας, με τους δασμούς Τραμπ να απειλούν το παγκόσμιο εμπόριο και την S&P να προειδοποιεί για πιέσεις στις ευρωπαϊκές χώρες λόγω αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ. Η αναβάθμιση αποτελεί ισχυρή ψήφο εμπιστοσύνης στην ανθεκτικότητα της Ελλάδας, ενισχύοντας τη θέση της ως επενδυτικού προορισμού.

Το Σκεπτικό της Αναβάθμισης

Η S&P βασίζει την απόφασή της σε τρεις πυλώνες: δημοσιονομική πειθαρχία, ανθεκτική ανάπτυξη και βελτιωμένο θεσμικό περιβάλλον. Ακολουθούν οι βασικές λεπτομέρειες:

1. Δημοσιονομική Υπεραπόδοση:
   • Το 2024, η Ελλάδα πέτυχε πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ (0,5% απόλυτο πλεόνασμα), ξεπερνώντας τον στόχο του 2,1%.
   • Η υπεραπόδοση οφείλεται σε καλύτερη φορολογική συμμόρφωση και υποεκτέλεση επενδύσεων, αν και το 2025 αναμένεται αύξηση επενδυτικών δαπανών.
   • Η S&P προβλέπει μέσο πρωτογενές πλεόνασμα 2,7% για 2025-2028, με τη δημοσιονομική ευελιξία να ενισχύεται από κυκλικά κέρδη.
   • Τα έσοδα θα κατευθυνθούν σε υποδομές, ειδικά με το NextGenEU (λήξη 2027).
   • Το καθαρό δημόσιο χρέος θα πέσει στο 114% του ΑΕΠ το 2028, από 164% το 2019, μια από τις μεγαλύτερες βελτιώσεις παγκοσμίως.
2. Ανθεκτική Ανάπτυξη:
   • Το 2024, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,3%, έναντι 0,9% στην ευρωζώνη, ξεπερνώντας την εκτίμηση δυνητικής ανάπτυξης της ΤτΕ (1,9%).
   • Η S&P προβλέπει μέση ανάπτυξη 2,3% για 2025-2028, με ώθηση από:
     • Επενδύσεις μέσω NextGenEU (κορύφωση 2025-2026).
     • Αύξηση απασχόλησης και πραγματικών μισθών.
     • Ισχυρό τουρισμό και υπηρεσίες (70% της οικονομίας).
   • Η Ελλάδα είναι ανθεκτική στους δασμούς Τραμπ λόγω περιορισμένων εξαγωγών στις ΗΠΑ (0,8% του ΑΕΠ). Ωστόσο, έμμεσες πιέσεις από Γερμανία και Ιταλία (βασικοί εταίροι) παραμένουν.
   • Η ναυτιλία, αν και ευάλωτη σε πτώση του παγκόσμιου εμπορίου, έχει μικρή επίδραση στα δημόσια έσοδα (-€124 εκατ. το 2024).
3. Θεσμικό και Τραπεζικό Προφίλ:
   • Οι μεταρρυθμίσεις έχουν ενισχύσει τη βιωσιμότητα της οικονομίας, αν και η δικαιοσύνη και το κτηματολόγιο παραμένουν προκλήσεις.
   • Ο τραπεζικός κλάδος έχει σταθεροποιηθεί, με τον δείκτη NPEs να πέφτει στο 4,6% το 2024 από 56% το 2016, χάρη στο πρόγραμμα Ηρακλής και την εποπτεία της ΤτΕ.
   • Οι τράπεζες επιταχύνουν την απόσβεση των DTCs, βελτιώνοντας την ποιότητα κεφαλαίου. Ωστόσο, τα προβληματικά δάνεια στο ευρύτερο χρηματοπιστωτικό σύστημα παραμένουν υψηλά λόγω δικαστικών καθυστερήσεων.

Σενάρια Αναβάθμισης και Υποβάθμισης

• Ανοδικό Σενάριο:
  • Μείωση εξάρτησης από εισαγωγές και εξωτερικών ανισορροπιών.
  • Σημαντική μείωση του εξωτερικού χρέους (κυρίως δημόσιου).
• Πτωτικό Σενάριο:
  • Ουσιαστική επιδείνωση της δημοσιονομικής απόδοσης, π.χ. από υπερβολικές δαπάνες ή πτώση εσόδων.

Επιπτώσεις των Δασμών Τραμπ

Οι δασμοί Τραμπ (10% βασικός, 20% στην ΕΕ, έως 46% σε άλλες χώρες) δημιουργούν παγκόσμια αβεβαιότητα, αλλά η S&P θεωρεί τον κίνδυνο για την Ελλάδα διαχειρίσιμο:

• Οι άμεσες εξαγωγές προς τις ΗΠΑ είναι μικρές (0,8% ΑΕΠ).
• Έμμεσες επιπτώσεις μέσω Γερμανίας και Ιταλίας, που απορροφούν ελληνικά ενδιάμεσα αγαθά, είναι πιθανές.
• Η ναυτιλία μπορεί να πιεστεί, αλλά στρατηγικές επανεξαγωγής θα περιορίσουν τις ζημιές.
• Ο τουρισμός και οι υπηρεσίες είναι λιγότερο ευάλωτοι σε εξωτερικούς κραδασμούς.

Κοινωνικές και Πολιτικές Δυναμικές

• Τέμπη: Οι διαμαρτυρίες για το σιδηροδρομικό δυστύχημα (Φεβρουάριος 2023, 57 νεκροί) έχουν πλήξει τη δημοτικότητα της κυβέρνησης, αλλά οι εκλογές το 2027 μειώνουν τον πολιτικό κίνδυνο. Η S&P δεν βλέπει αλλαγές στη μεταρρυθμιστική ατζέντα.
• Κυβερνητική Στρατηγική: Η κυβέρνηση, μετά τον ανασχηματισμό, παραμένει προσηλωμένη στη δημοσιονομική σύνεση, με έμφαση σε επενδύσεις σε υποδομές (σιδηρόδρομοι, NextGenEU).

Μακροπρόθεσμες Προκλήσεις

1. Δημογραφικό: Ο πληθυσμός έχει συρρικνωθεί κατά 6% από το 2011, με την Ελλάδα να είναι η 4η γηραιότερη χώρα στην ΕΕ. Έως το 2050, θα έχει το υψηλότερο ποσοστό ηλικιωμένων, πιέζοντας την ανάπτυξη.
2. Δικαιοσύνη και Διαφθορά: Οι καθυστερήσεις στα δικαστήρια και η ημιτελής κτηματογράφηση περιορίζουν τις επενδύσεις. Η Ελλάδα υστερεί σε δείκτες διαφθοράς.
3. Κλιματική Αλλαγή: Τα ακραία καιρικά φαινόμενα απαιτούν σχέδια μετριασμού.
4. Επενδύσεις: Παρά την άνοδο, οι ιδιωτικές επενδύσεις (κυρίως σε ακίνητα) υστερούν έναντι του δημόσιου τομέα και δεν ενισχύουν επαρκώς την παραγωγικότητα.

Επενδυτικές Ευκαιρίες

Η αναβάθμιση ενισχύει την ελκυστικότητα της Ελλάδας για επενδυτές. Πού να κοιτάξεις:

1. Χρηματιστήριο (ATHEX):
   • Οι τράπεζες (Εθνική, Eurobank: BBB-) είναι κορυφαίες επιλογές, με P/E 6,6x και RoTE 16,8%. Η Fitch και η UBS βλέπουν upside έως 30% (Alpha: €2,68, Eurobank: €3,20, Εθνική: €11,60, Πειραιώς: €6,30).
   • Εξαγωγικές βιομηχανίες (π.χ. Μυτιληναίος) αντέχουν, αν οι δασμοί δεν κλιμακωθούν.
2. Ομόλογα: Τα ελληνικά 10ετή (~3% απόδοση, spread 80-90 μ.β.) προσφέρουν ασφάλεια, με το χρέος να πέφτει (114% το 2028).
3. Ακίνητα: Ο τουρισμός (28,2 εκατ. θέσεις το 2025) στηρίζει ξενοδοχεία και Airbnb, αν και η ακρίβεια (3,1%) πιέζει την εσωτερική ζήτηση.
4. Ναυτιλία: Παρά την πίεση από δασμούς, η στρατηγική ευελιξία του κλάδου δίνει ευκαιρίες σε εισηγμένες (π.χ. Τσάκος Ενεργειακή).

Κίνδυνοι

• Δασμοί Τραμπ: Έμμεση πίεση μέσω ΕΕ μπορεί να πλήξει εξαγωγές και ανάπτυξη (2,3% το 2025).
• Πληθωρισμός: Στο 3,1% (Μάρτιος), μπορεί να ανέβει αν οι αλυσίδες εφοδιασμού διαταραχθούν.
• Δημογραφικό και Δικαιοσύνη: Μακροπρόθεσμες προκλήσεις περιορίζουν το δυναμικό.
• Γεωπολιτικά: Η Μέση Ανατολή και η Ουκρανία παραμένουν κίνδυνοι.

Συμπέρασμα

Η αναβάθμιση της S&P στο BBB είναι ένα ορόσημο για την Ελλάδα, επιβραβεύοντας τη δημοσιονομική πειθαρχία, την ανάπτυξη 2,3% και τη σταθερότητα των τραπεζών. Παρά τους δασμούς Τραμπ και τις μακροπρόθεσμες προκλήσεις, η Ελλάδα είναι επενδυτικό «διαμάντι». Επένδυσε τώρα σε τράπεζες, ομόλογα και τουριστικά assets, πριν οι αποτιμήσεις εκτοξευθούν και η παγκόσμια αβεβαιότητα αλλάξει το τοπίο.

ΠΡΩΤΕΑΣ ΑΕ

Ν Κουντουριώτου 19, Θεσσαλονίκη.

[email protected]

+30 2310 402 340