Δημόσιο Χρέος και Βιωσιμότητα στην Ελλάδα

Ιούνιος 25, 2025.

Η έκθεση Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), υπό τον διοικητή Γιάννη Στουρνάρα, εστιάζει στη βιωσιμότητα του ελληνικού δημοσίου χρέους, το οποίο μειώνεται ως ποσοστό του ΑΕΠ (από 163,9% το 2023 σε 153,6% το 2024). Παρά την πτωτική πορεία, η ΤτΕ εκφράζει ανησυχία για μελλοντικούς κινδύνους, όπως οι αμυντικές δαπάνες και η ρήτρα διαφυγής, τονίζοντας την ανάγκη για δημοσιονομική πειθαρχία, απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων, και μεταρρυθμίσεις. Η πρόωρη αποπληρωμή δανείων του GLF ενισχύει την αξιοπιστία, αλλά η βιωσιμότητα δεν είναι δεδομένη χωρίς συνεπείς πολιτικές.

Πορεία και Χαρακτηριστικά του Δημοσίου Χρέους

• Μείωση Χρέους:
  • Το δημόσιο χρέος μειώθηκε από 163,9% του ΑΕΠ το 2023 σε 153,6% το 2024, το χαμηλότερο επίπεδο από το 2010, με μείωση 10,3%.
  • Αιτίες: Αύξηση ΑΕΠ (+2,3% το 2024) και ονομαστική μείωση χρέους κατά 4,2 δισ. ευρώ.
  • Η Ελλάδα πέτυχε τη μεγαλύτερη μείωση λόγου χρέους/ΑΕΠ στην ΕΕ και το 4ο υψηλότερο πρωτογενές πλεόνασμα (4,8% του ΑΕΠ).
• Προβλέψεις 2025:
  • Πρωτογενές πλεόνασμα: 3,2% του ΑΕΠ.
  • Χρέος: 145,4% του ΑΕΠ, με περαιτέρω αποκλιμάκωση λόγω οικονομικής ανάπτυξης (+2,3%) και πληθωρισμού (2,5%).
• Μεσοπρόθεσμες Εκτιμήσεις:
  • Ο λόγος χρέους/ΑΕΠ θα μειωθεί ταχύτερα από το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Σχέδιο (ΜΔΣ) 2025-2028, χάρη στην πρόωρη αποπληρωμή των δανείων του GLF (31,6 δισ. ευρώ) έως το 2031, 10 χρόνια νωρίτερα.
  • Αναμένεται βελτίωση πιστοληπτικής αξιολόγησης, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των αγορών.

Παράγοντες Βιωσιμότητας

• Θετικά Χαρακτηριστικά:
  • Ευνοϊκοί όροι δανεισμού: Το μεγαλύτερο μέρος του χρέους (80%) οφείλεται στον επίσημο τομέα (ESM, EFSF) με χαμηλά επιτόκια (1,5-2%) και μακροχρόνιες λήξεις (2030-2060).
  • Συμβάσεις swaps: «Κλείδωσαν» χαμηλά επιτόκια από την περίοδο 2015-2020, μειώνοντας το κόστος εξυπηρέτησης.
• Προϋποθέσεις Βιωσιμότητας:
  • Δημοσιονομική αξιοπιστία: Διατήρηση πρωτογενών πλεονασμάτων (3-3,5% ΑΕΠ).
  • Απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων: Το RRF (36 δισ. ευρώ) πρέπει να αξιοποιηθεί για επενδύσεις (+1,5% ΑΕΠ έως 2026).
  • Μεταρρυθμίσεις: Ενίσχυση παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας για διατήρηση ανάπτυξης.
• Παράθυρο Ευκαιρίας: Τα ευνοϊκά δάνεια λήγουν σταδιακά, και ο νέος δανεισμός θα γίνει σε υψηλότερα επιτόκια αγοράς (3,5-4,5%). Η βιωσιμότητα εξαρτάται από τη μείωση του χρέους πριν από αυτή τη μετάβαση.

Κίνδυνοι και Ανησυχίες

• Αμυντικές Δαπάνες:
  • Η ρήτρα διαφυγής της ΕΕ επιτρέπει αύξηση αμυντικών δαπανών (2,8% του ΑΕΠ το 2024, +0,5% το 2025), αλλά επιβαρύνει το χρέος.
  • Η ευρωπαϊκή συγχρηματοδότηση (π.χ., ReArm Europe Plan) και η προσωρινή ευελιξία στους δημοσιονομικούς κανόνες μετριάζουν τις πιέσεις, αλλά η ΤτΕ προειδοποιεί για μακροπρόθεσμα ελλείμματα.
  • Χωρίς δημοσιονομικό χώρο, η χρηματοδότηση θα απαιτήσει αύξηση φόρων, μειώνοντας τα οφέλη στην οικονομία.
• Γεωπολιτικοί Κίνδυνοι:
  • Η κρίση Ισραήλ-Ιράν και ο πόλεμος στην Ουκρανία αυξάνουν τις τιμές ενέργειας (+12% Brent YTD), πιέζοντας τον πληθωρισμό και το κόστος δανεισμού.
• Δημοσιονομικοί Κίνδυνοι:
  • Το υψηλό χρέος (153,6%) καθιστά την Ελλάδα ευάλωτη σε αλλαγές επιτοκίων ή επιβράδυνση ανάπτυξης.
  • Η περιορισμένη απορρόφηση RRF (26% το 2024) και η αργή υλοποίηση μεταρρυθμίσεων (π.χ., δικαιοσύνη, γραφειοκρατία) απειλούν τη βιωσιμότητα.

Συγκριτική Θέση και Πολιτικές

• Συγκριτικά με ΕΕ:
  • Η Ελλάδα κατέγραψε πλεονασματικό προϋπολογισμό το 2024 (1,3% ΑΕΠ), μία από τις έξι χώρες στην ΕΕ.
  • Το πρωτογενές πλεόνασμα (4,8%) είναι από τα υψηλότερα, υποστηρίζοντας την αποκλιμάκωση του χρέους.
• Προτεινόμενες Πολιτικές:
  • Δημοσιονομική πειθαρχία: Συμμόρφωση με τους κανόνες ΕΕ (έλλειμμα <3%, χρέος <60% μακροπρόθεσμα).
  • Πρόωρη αποπληρωμή GLF: Μειώνει το κόστος εξυπηρέτησης (-0,8% ΑΕΠ ετησίως) και ενισχύει την αξιοπιστία.
  • Απορρόφηση RRF: Επιτάχυνση επενδύσεων σε υποδομές και πράσινη μετάβαση.
  • Μεταρρυθμίσεις: Βελτίωση επιχειρηματικού περιβάλλοντος και παραγωγικότητας για διατήρηση ανάπτυξης.

Συμπέρασμα

Το ελληνικό δημόσιο χρέος μειώνεται σημαντικά (153,6% το 2024, 145,4% το 2025), χάρη σε υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα (4,8% το 2024, 3,2% το 2025), οικονομική ανάπτυξη (2,3%), και ευνοϊκούς όρους δανεισμού. Η πρόωρη αποπληρωμή των δανείων GLF (31,6 δισ. ευρώ) ενισχύει την πιστοληπτική αξιολόγηση, αλλά η ΤτΕ προειδοποιεί ότι η βιωσιμότητα δεν είναι εξασφαλισμένη. Οι αμυντικές δαπάνες, η ρήτρα διαφυγής, και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι (Ισραήλ-Ιράν, Ουκρανία) αυξάνουν το κίνδυνο ελλειμμάτων, ενώ η απορρόφηση RRF και οι μεταρρυθμίσεις είναι κρίσιμες για τη διατήρηση της πτωτικής πορείας του χρέους (130% έως 2030). Η δημοσιονομική αξιοπιστία παραμένει απαραίτητη για να εκμεταλλευτεί η Ελλάδα το «παράθυρο ευκαιρίας» πριν τον νέο δανεισμό σε όρους αγοράς.

ΠΡΩΤΕΑΣ ΑΕ

Ν Κουντουριώτου 19, Θεσσαλονίκη.

[email protected]

+30 2310 402 340