Απόκλιση της Ελλάδας σε Αγοραστική Δύναμη και Κατανομή Πλούτου

Ιούλιος 05, 2025.

Σύμφωνα με το ΚΕΠΕ («Οικονομικές Εξελίξεις»), η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρωζώνη και την ΕΕ27 που εμφανίζει διαχρονική απόκλιση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε αγοραστική δύναμη των μισθών (2009-2024). Οι μέσοι μισθοί (προσαρμοσμένοι σε πλήρη απασχόληση) μειώθηκαν κατά -34,3%, οι αμοιβές εργασίας και οι εργοδοτικές εισφορές κατά -21%, ενώ το ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα (κεφάλαιο) παραμένει υψηλό (50% του ΑΕΠ το 2024), υποδεικνύοντας άνιση κατανομή πλούτου υπέρ του κεφαλαίου. Η μεταπανδημική ανάκαμψη ενίσχυσε την κερδοφορία επιχειρήσεων και τραπεζών, αλλά η μισθολογική στασιμότητα και ο πληθωρισμός (3,1%, Scope) επιδείνωσαν την αγοραστική δύναμη, θέτοντας ερωτήματα για τη βιωσιμότητα του αναπτυξιακού μοντέλου.

Απόκλιση Αγοραστικής Δύναμης

• Μισθολογική Υστέρηση:
  • Η Ελλάδα καταγράφει αρνητική σωρευτική μεταβολή (2009-2024):
    • -34,3% στους μέσους μισθούς (προσαρμοσμένους σε πλήρη απασχόληση ανά εργαζόμενο).
    • -21% σε αμοιβές εργασίας, μισθούς, και εργοδοτικές εισφορές.
  • Είναι η μόνη χώρα στην ΕΕ27 με διαχρονική απόκλιση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε αγοραστική δύναμη, σε αντίθεση με τη σύγκλιση άλλων χωρών (π.χ., Βουλγαρία: +132%, Λιθουανία: +102%, Ρουμανία: +82%).
• Σύγκριση με ΕΕ:
  • Ιταλία (-9,2%) και Ισπανία (-4,2%) ακολουθούν με μικρότερες μειώσεις, ενώ η ΕΕ27 και η Ευρωζώνη κατέγραψαν +18,9% και +17,9% στις αμοιβές εργασίας, αντίστοιχα.
  • Χώρες όπως η Μάλτα (+147%), Βουλγαρία (+138%), και Λιθουανία (+102%) παρουσιάζουν ισχυρή σύγκλιση προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
• Αιτίες:
  • Οικονομική κρίση (2009-2014): Οι μνημονιακές πολιτικές μείωσαν μισθούς και εξασθένησαν τη διαπραγματευτική ισχύ των εργαζομένων.
  • Πανδημία και πληθωρισμός (2021-2024): Ο πληθωρισμός (3,1% το 2025, Scope) δεν συνοδεύτηκε από αντίστοιχες μισθολογικές αυξήσεις, μειώνοντας την πραγματική αγοραστική δύναμη.
  • Δομή αγοράς εργασίας: Υψηλός αριθμός αυτοαπασχολούμενων (29% έναντι 14% ΕΕ27) και χαμηλές εργοδοτικές εισφορές (-20,9%) περιορίζουν το μερίδιο της εργασίας.

Κατανομή Πλούτου και Κεφάλαιο

• Αμοιβές Εργασίας:
  • Το μερίδιο των αμοιβών εργασίας στο ΑΕΠ ήταν 29,1% το 1995, έφτασε το 36,8% το 2011-2012, κορυφώθηκε στο 39% το 2020, αλλά υποχώρησε στο 35% το 2024.
  • Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος παραμένει σταθερός στο 41,5%, υποδεικνύοντας ότι η εργασία στην Ελλάδα καρπώνεται μικρότερο μερίδιο του πλούτου.
• Ακαθάριστο Λειτουργικό Πλεόνασμα:
  • Το ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα (κεφάλαιο) ήταν 61,3% του ΑΕΠ το 1995, μειώθηκε στο 48,5% το 2016, αλλά ανέκαμψε στο 50% το 2024, υπερβαίνοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (41,5%).
  • Η μεταπανδημική ανάκαμψη (2021-2024) ενίσχυσε την κερδοφορία επιχειρήσεων και τραπεζών (+50,19% τραπεζικός δείκτης ΧΑ), ενώ η εργασία υστέρησε.
• Δομικά Προβλήματα:
  • Η υψηλή κερδοφορία κεφαλαίου οφείλεται στη δομή της ελληνικής οικονομίας (π.χ., αυτοαπασχόληση, χαμηλοί μισθοί) και την άνιση κατανομή πλούτου.
  • Η Ελλάδα παραμένει μοναδική στην ΕΕ27 με αρνητική μεταβολή (-25%) στο λειτουργικό πλεόνασμα (2009-2024), σε αντίθεση με την Ιρλανδία (+262%) και τη Μάλτα (+210%).

Συγκριτική Ανάλυση και Συνιστώσες

• Μισθοί και Εργοδοτικές Εισφορές:
  • Μισθοί: Η Ελλάδα (-20,8%) είναι τελευταία, με τη Μάλτα (+153%), Λιθουανία (+150%), και Βουλγαρία (+140%) να πρωτοστατούν. Η ΕΕ27 κατέγραψε +21,1%.
  • Εργοδοτικές Εισφορές: Η Ελλάδα (-20,9%) βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις, μαζί με τη Λιθουανία (-69%) και τη Ρουμανία (-56%), ενώ η Βουλγαρία (+128%) και η Μάλτα (+90%) ηγούνται.
  • Η Λιθουανία και η Ρουμανία πέτυχαν σύγκλιση στους μισθούς (+102% και +82%), παρά τη μείωση εισφορών, ενώ η Ελλάδα υστερεί σε όλες τις κατηγορίες.
• Κορυφαίες Χώρες:
  • Μάλτα, Βουλγαρία, Πολωνία, και Ιρλανδία συνδυάζουν υψηλές αυξήσεις σε όλες τις κατηγορίες (αμοιβές, μισθοί, εισφορές, μέσοι μισθοί).
  • Λετονία (+55%) και Εσθονία (+36%) δείχνουν ισχυρή σύγκλιση, σε αντίθεση με την Ουγγαρία (-4,1% στους μέσους μισθούς).
• Ελληνική Εξαίρεση:
  • Η Ελλάδα είναι η μόνη με αρνητική μεταβολή σε όλες τις κατηγορίες, υπογραμμίζοντας τη μισθολογική στασιμότητα και την απόκλιση από την ΕΕ.

Οικονομικό Πλαίσιο και Επιπτώσεις

• Ελληνική Οικονομία:
  • Ανάπτυξη 2,2% (ΚΕΠΕ, 2025), υποστηριζόμενη από ιδιωτική κατανάλωση (+5,2% εισοδήματα), δημόσιες επενδύσεις (€12 δισ. ΠΔΕ), και Ταμείο Ανάκαμψης (26% απορροφημένο).
  • Ο πληθωρισμός (3,1%, Scope) επιδεινώνει την αγοραστική δύναμη, καθώς οι μισθοί δεν προσαρμόζονται επαρκώς.
  • Το Χρηματιστήριο Αθηνών (+27,1% α’ εξάμηνο 2025, +50,19% τράπεζες) αντανακλά την κερδοφορία του κεφαλαίου, αλλά όχι την ευημερία των εργαζομένων.
• Εξωτερικοί Κίνδυνοι:
  • Οι δασμοί ΗΠΑ (50% σε ΕΕ, 9 Ιουλίου 2025) και η γεωπολιτική κρίση (Ισραήλ-Ιράν, +12% Brent) πιέζουν τις εξαγωγές (€2,5 δισ. προς ΗΠΑ) και την ανάπτυξη της Ευρωζώνης (1,1%).
  • Η πιθανή εξαγορά του ΧΑ από την Euronext (€399 εκατ.) μπορεί να ενισχύσει τη ρευστότητα, αλλά η JP Morgan προειδοποιεί για εκροή $65 εκατ. σε περίπτωση αναβάθμισης σε DM (2026-2027).
• Πολιτικές Προτάσεις:
  • Το ΚΕΠΕ υπογραμμίζει την ανάγκη για στοχευμένες πολιτικές που θα ενισχύσουν την αγοραστική δύναμη (π.χ., αυξήσεις μισθών, μείωση φορολογίας εργασίας) και θα βελτιώσουν τη διαπραγματευτική ισχύ των εργαζομένων.
  • Η άνιση κατανομή πλούτου εγείρει ερωτήματα για τη βιωσιμότητα του αναπτυξιακού μοντέλου, που ευνοεί το κεφάλαιο.

Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην ΕΕ27 με διαχρονική απόκλιση σε αγοραστική δύναμη (2009-2024), με μισθούς (-34,3%) και αμοιβές εργασίας (-21%) να καταγράφουν αρνητική μεταβολή, σε αντίθεση με τη σύγκλιση χωρών όπως η Βουλγαρία (+132%) και η Μάλτα (+147%). Το ακαθάριστο λειτουργικό πλεόνασμα (50% ΑΕΠ) υπερβαίνει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (41,5%), υποδεικνύοντας άνιση κατανομή πλούτου υπέρ του κεφαλαίου, ενισχυμένη από τη μεταπανδημική κερδοφορία επιχειρήσεων και τραπεζών (+50,19% ΧΑ). Η οικονομική κρίση, ο πληθωρισμός (3,1%), και η δομή της αγοράς εργασίας (υψηλή αυτοαπασχόληση) επιδεινώνουν την κατάσταση. Παρά την ανάπτυξη 2,2% και την ανθεκτικότητα του ΧΑ (+27,1%), η μισθολογική στασιμότητα απαιτεί πολιτικές ενίσχυσης της εργασίας για βιώσιμη ανάπτυξη, ενώ οι δασμοί ΗΠΑ και η γεωπολιτική αβεβαιότητα προσθέτουν κινδύνους.

ΠΡΩΤΕΑΣ ΑΕ

Ν Κουντουριώτου 19, Θεσσαλονίκη.

[email protected]

+30 2310 402 340